UPS Pension Scheme मध्ये केंद्र सरकारने महत्त्वाचे बदल केले आहेत. कर्मचारी आता नवीन फायदे मिळवू शकतात. २५ वर्षे सेवा, हमी पेन्शन, कुटुंबीय लाभ आणि करसवलतीची माहिती येथे वाचा.
महत्वाचे :- पर्सनल लोन घेतांना योग्य बँक कशी निवडायची? जाणून घ्या महत्वाच्या टिप्स
केंद्र सरकारने एप्रिल 2024 मध्ये Unified Pension Scheme (UPS) जाहीर केली. उद्दिष्ट होते — जुनी पेन्शन योजना (OPS) पुन्हा लागू करण्याची मागणी करणाऱ्या कर्मचारी संघटनांना पर्याय उपलब्ध करून देणे. मात्र, एक वर्ष उलटूनही UPS ला अपेक्षित प्रतिसाद मिळालेला नाही. सुमारे २७ लाख केंद्रीय कर्मचाऱ्यांपैकी फक्त १% कर्मचारीच UPS मध्ये सहभागी झाले आहेत. त्यामुळे “UPS फायदेशीर असूनही कर्मचारी त्यापासून का दूर राहतात?” हा प्रश्न अधिक गडद झाला आहे.UPS Pension Scheme
महत्वाचे :- Loan without CIBIL Score: क्रेडिट स्कोअर नसतानाही मिळणार कर्ज? हे ५ पर्याय वापरा!
महत्वाचे :- Gold Loan फायदे, तोटे,व्याजदर आणि सावधगिरी – सोने तारण कर्ज संपूर्ण माहिती
UPS ची वैशिष्ट्ये
कर्मचारी योगदान: पगाराच्या १०%
सरकारचे योगदान: १८.५%
हमी पेन्शन: किमान २५ वर्ष सेवा केल्यानंतर निवृत्तीच्या शेवटच्या १२ महिन्यांच्या सरासरी मूळ पगाराच्या ५०% इतकी
महागाईशी जोडलेली पेन्शन (inflation-indexed)
किमान पेन्शन: ₹१०,००० (१० वर्ष सेवा पूर्ण केल्यानंतर)
कुटुंबीय लाभ: पेन्शनरच्या निधनानंतर कुटुंबाला ६०% पेन्शन UPS Pension Scheme
हे पण वाचा :- Home Loan : गृहकर्ज कसे घ्यावे? गृह कर्जाचे प्रकार,फायदेशीर पर्याय, कागदपत्रे आणि सबसिडी योजना संपूर्ण वाचा
हे पण वाचा :- Mutual Fund vs Bank FD| म्युच्युअल फंड की बँक FD? कुठे गुंतवणूक सुरक्षित आणि फायदेशीर
कर्मचाऱ्यांचा संकोच का?
कर्मचाऱ्यांचा UPS स्वीकारण्याबाबतचा संकोच खालील कारणांमुळे वाढला आहे –
1. २५ वर्ष सेवा बंधनकारक – कमी सेवा झाल्यास लाभ मर्यादित.
2. अनिवार्य योगदान – OPS मध्ये कर्मचारी योगदानाची गरज नव्हती.UPS Pension Scheme
हे पण वाचा :- टर्म इन्शुरन्स म्हणजे काय? कमी प्रीमियममध्ये मोठं कव्हरेज!
3. लवकर निवृत्तीवर मर्यादित फायदा.
4. कुटुंब व्याख्या अरुंद – वारसांना लाभांबाबत मर्यादा.
5. मृत्यू झाल्यास लाभांविषयी अस्पष्टता.
6. करसवलती स्पष्ट नसणे.
7. पर्यायाची अडचण – एकदा UPS निवडल्यास OPS मध्ये परत जाणे शक्य नव्हते (आता सवलत दिली आहे).
8. खर्च-लाभ शंका – योगदान जास्त असूनही परतावा किती? या प्रश्नावर कर्मचारी दुमत व्यक्त करतात.
सरकारचे सुधारात्मक प्रयत्न
कमी प्रतिसाद लक्षात घेऊन केंद्र सरकारने जुलै 2025 मध्ये काही बदल केले –
UPS ला NPS प्रमाणे करसवलती दिल्या.
अपंगत्व व मृत्यूच्या प्रकरणात OPS प्रमाणे कुटुंबीय लाभ लागू केले.
ग्रॅच्युइटी लाभ समाविष्ट केले.
NPS वरून UPS मध्ये जाण्याची अंतिम मुदत ३० सप्टेंबर २०२५ पर्यंत वाढवली.
अलीकडेच UPS वरून NPS मध्ये परत जाण्याचा एकदाच मिळणारा पर्याय उपलब्ध करून दिला.UPS Pension Scheme
आर्थिक परिणाम
FY26 मध्ये UPS अंतर्गत हमी पेन्शनमुळे सरकारवर अतिरिक्त ₹८,५०० कोटींचा खर्च येणार.
हा खर्च टप्प्याटप्प्याने वाढेल, पण OPS प्रमाणे प्रचंड आर्थिक ताण येणार नाही.
OPS मध्ये प्रत्येक वेतन आयोगानंतर पेन्शन वाढत असे, पण UPS मध्ये तसे होणार नाही.
राज्य सरकारांचे चित्र
2004 पासून बहुतेक राज्यांनी NPS स्वीकारले.
पंजाब, राजस्थान, छत्तीसगड, झारखंड आणि हिमाचल प्रदेश यांनी मात्र OPS पुन्हा अवलंबली.
RBI च्या अहवालानुसार, OPS मुळे राज्यांच्या आर्थिक स्थितीवर तीव्र ताण:
FY15 मध्ये खर्च ₹1.8 लाख कोटी होता.
FY24 मध्ये तो वाढून ₹5.2 लाख कोटी झाला (१८४% वाढ).UPS Pension Scheme
आंतरराष्ट्रीय मॉडेल्स
चीन, पोलंड, डेन्मार्क, हंगेरी, मेक्सिको, थायलंडसह अनेक देशांनी Defined Contribution Plans स्वीकारले.
या देशांनी आर्थिक टिकावासाठी खालील उपाय अवलंबले –
पेन्शन फायदे कमी करणे
कर्मचारी योगदान वाढवणे
निवृत्ती वय वाढवणे
UPS साठी अर्ज कसा करावा?
1. नवीन भरती झालेले कर्मचारी:
जर तुम्ही १ एप्रिल २०२५ नंतर केंद्रीय सरकारी सेवेत रुजू झाले असाल, तर UPS साठी अर्ज करण्यासाठी Form A1 भरावा लागेल.
2. सध्याचे NPS सदस्य:
जर तुम्ही NPS अंतर्गत असाल आणि UPS मध्ये सामील होऊ इच्छित असाल, तर Form A2 भरावा लागेल.
3. निवृत्त कर्मचारी:
जर तुम्ही ३१ मार्च २०२५ पूर्वी निवृत्त झाले असाल, तर UPS मध्ये सामील होण्यासाठी Form B2 भरावा लागेल.
4. निधन झालेल्या सदस्यांचे कुटुंबीय:
जर सदस्य निवृत्तीनंतर निधन झाले असतील, तर कुटुंबीयांनी Form B3 (UPS लाभांसाठी) किंवा Form B5 (UPS न घेतल्यास) भरावा लागेल.
अर्ज सादर करण्याची प्रक्रिया:
ऑनलाइन सादरीकरण: सर्व अर्ज Protean CRA च्या अधिकृत पोर्टलवर (https://www.npscra.nsdl.co.in/ups.php) सादर करणे आवश्यक आहे.DDO च्या माध्यमातून: तुमच्या कार्यालयातील Drawing and Disbursing Officer (DDO) कडून अर्जाची पडताळणी करून, CRA प्रणालीद्वारे अर्ज सादर केला जाईल.निवृत्त कर्मचार्‍यांसाठी: निवृत्त कर्मचार्‍यांनी अर्ज संबंधित PAO (Pay and Accounts Office) कडे सादर करावा लागेल.UPS Pension Scheme
अर्ज करण्याची अंतिम मुदत:
सध्याचे कर्मचारी: १ एप्रिल २०२५ पासून ३० सप्टेंबर २०२५ पर्यंत.नवीन भरती कर्मचारी: रोजीच्या तारखेपासून ३० दिवसांच्या आत.निवृत्त कर्मचारी: ३० सप्टेंबर २०२५ पर्यंत.
अधिकृत वेबसाईट्स:
Protean CRA पोर्टल: https://www.npscra.nsdl.co.in/ups.php
PFRDA UPS माहिती: https://www.pfrda.org.in/web/pfrda/schemes/national-pension-system/unified-pension-scheme
वित्त मंत्रालय FAQ: https://financialservices.gov.in/beta/sites/default/files/2025-02/FAQs-UPS.pdf
निष्कर्ष
UPS ही योजना OPS सारखा आर्थिक ताण न आणता, NPS पेक्षा अधिक सुरक्षा देण्याचा प्रयत्न आहे. मात्र, हमी लाभांची मर्यादा, जटिल अटी आणि स्पष्टतेचा अभाव यामुळे कर्मचारी अजूनही सावध आहेत. सरकारने सुधारात्मक उपाय केले असले तरी, विश्वास व पारदर्शकता वाढवली नाही तर UPS चा स्वीकार मर्यादित राहण्याची शक्यता आहे.UPS Pension Scheme
धक्कादायक बातमी: गर्लफ्रेंडचा अंघोळ करतानाचा व्हिडीओ बनवला ;गर्लफ्रेंडनं बॉयफ्रेंडचा प्रायव्हेट पार्ट कापला ; प्रेमविवादातून थरार!
शॉकिंग न्यूज : चुलत भावाचे बहिणीवर जळलं प्रेम, तीने नकार दिल्याने निर्घृण हत्या करून घरातचं पुरलं!
हे पण वाचा : अत्याचारातून अल्पवयीन मुलगी गर्भवती ; जळगाव जिल्ह्यातील धक्कादायक घटना
शॉकिंग न्यूज : अल्पवयीन मुलीवर जन्मदात्या बापानेच केला अत्याचार ; महाराष्ट्र हादरला!
हे पण वाचा –शिर्डीत वेश्या व्यवसाय प्रकरणी चार हॉटेल्स वर्षभरासाठी सील
Crime News: तरुणीला ६ महिने बंदिस्त ठेवून आळीपाळीने लैंगिक अत्याचार ; धक्कादायक घटना
सरकारी नोकरी कुठे? वाचा –
BSF सीमा सुरक्षा दलात 1012 हेड कॉन्स्टेबल पदांची भरती : 12 पास लगेच अर्ज करा !
5000 Jobs Abroad: 10 वी पाससाठी परदेशात नोकरीची सुवर्णसंधी!
बँक ऑफ महाराष्ट्र : 500 पदांकारिता भरती सुरू, पगार ₹93,960 इतका
नवी मुंबई महानगरपालिका भरती २०२५
LIC Recruitment 2025: एलआयसीमध्ये ८४१ पदांसाठी भरती सुरू, अर्ज प्रक्रिया जाणून घ्या
रेल्वे भरती सुरू – 3115 जागा, कोणतीही परीक्षा नाही!
महाराष्ट्रात 1700 नव्या तलाठी पदांची भरती ; महत्त्वाची माहिती जाणून घ्या!
UPSC EPFO भरती 2025 : EO/AO आणि APFC 230 पदांसाठी संधी! थेट निवड पद्धतीने होणार भरती..
सुरक्षा सहाय्यक ५ हजार पदांची भरती जाहीर : १० वी पास असणाऱ्यांसाठी मोठी संधी
Teacher Recruitment 2025 : 12 हजार शिक्षक भरतीची मोठी संधी!
महाराष्ट्र जलसंपदा विभागात 1200+ पदांची मेगाभरती!
10वी, 12वी, ITI, डिप्लोमा, पदवीधर सर्वांना संधी
